KOMENTARZ HISTORYCZNY
Sytuacja strategiczna w Europie w 1914 r.
Zamach w Sarajewie stał się wygodnym pretekstem do rozpętania wojny. Rosja wkraczała w tę ciężką próbę związana sojuszem wojskowym z Francją. Konwencja wojskowa między obydwoma państwami została podpisana w 1892 roku. Mówiła ona, iż w przypadku wybuchu wojny Rosja wystawi przeciw Niemcom 700-800 tysięcy ludzi, tak aby Niemcy były zmuszne do walki na dwa fronty. Między rokiem 1894 a 1912 sojusz francusko-rosyjski miał charakter ściśle defensywny. Dopiero kryzys agadirski z 1911 r. wprowadził nowe tony do polityki francuskiej. Francuski sztab generalny zaczął myśleć ofensywnie. W lutym 1912 r. gen. Joffre był pewien współdziałania angielskiego na lądzie. Francja poczuła, że może pokonać Niemcy. Rosji w rzeczywistości nie zależało tak bardzo na sojuszu jak Francji, przymierze z państwami Europy Zachodniej miało być jedynie wsparciem w polityce bałkańskiej. Dla Francji natomiast postawa Rosji w razie wybuchu wojny była sprawa bytu.
Niemcy stanęły przed trudnym zadaniem walki na dwa fronty. Zdecydowano, że decydujące rozstrzygnięcie nastąpi na froncie zachodnim, tam też rzucono większość sił. W Prusach Wschodnich szef sztabu generalnego von Moltke pozostawił trzy Korpusy liniowe (1, XVII, XX), jeden Korpus rezerwowy (iR), jedną dywizję rezerwową (3R) i jedną dywizję kawalerii (1) oraz kilka brygad przeliczeniowych landwehry (około 10). Siły te obliczone były do pobicia jednej z dwóch hipotetycznych armii rosyjskich. Już od 1901 roku Niemcy przewidywali, że najłatwiej będzie pobić armię Niemna, zanim zbierze się armia Narwi. Prusy Wschodnie były doskonałym miejscem, skąd wojska niemieckie mogły teoretycznie kontrolować wszelkie ruchy Rosjan w Królestwie, flankowały drogi na Poznań i Berlin. Sam teren sprzyjał obronie, a ponadto został dobrze umocniony.
Na czele 8 Armii niemieckiej postawiono gen. von Prittwitza und Gaffron. Jak już wyżej wspomniano (a co warto podkreślić) siły niemieckie miały pełne szanse nie tylko w obronie ale i w ataku.
Rosyjski plan natarcia
Rosjanie skierowali swe główne siły przeciwko Austro-Węgrom. Uczynili tak, ponieważ ich żywotne interesy polityczne i gospodarcze wymagały osłabienia pozycji mocarstwa Habsburgów. Przeciwko Prusom Wschodnim miano działać ofensywnie tylko w przypadku gdyby nieprzyjaciel skoncentrował tam znaczne siły. W przeciwnym razie natarcie miało iść na Berlin.
7 sierpnia głównodowodzący rosyjski, wielki książę Mikołaj Mikołajewicz zdecydował, że siły rosyjskie uderzą na tereny Prus Wschodnich. 1 Armia gen. Rennenkampfa w składzie: IK, III K, IV K, KGW, 1D Kaw. Gw, 2D Gw, 1D kaw., 2D kaw., 5B Strz., 1SBK miała z rejonu Kowno-Grodno obchodzić jeziora mazurskie z północy. 2 Armia gen. Samsonowa w skałdzie: II K, VIK, XV K, XIIIK, 2DP, 3D Gw, 1B Strz., 4D kaw., 6D kaw., 15D kaw. z rejonu Ostrołęka-Pułtusk miała nacierać z południowej flanki jezior mazurskich. Obie te armie miały otoczyć i zniszczyć siły niemieckie w Prusach Wschodnich. W sierpniu plan natarcia uległ pewnej modyfikacji - pod wpływem nacisków Francji utworzono w Warszawie 9 Armię. W celu jej wzmocnienia podporządkowano jej IK, KGw i 5D kaw. z 1 i 2 Armii (już po rozpoczęciu działań wojennych IK ponownie przekazano 2 Armii). 1 i 2 Armie wchodziły w skład Frontu Północno-Zachodniego pod dowództwem gen. Żylińskiego. Front miał pokonć siły niemieckie i opanować cały rejon Prus Wschodnich. W dalszej perspektywie 2 Armia miała osłonić siły Frontu na linii Wisły, a 1 Armia po dołączeniu do 9 i 10 Armii miała nacierać na Berlin.
Przebieg bitwy
Do pierwszego starcia doszło pod Stalluponen (17.08.1914). I Korpus niemiecki po samowolnej decyzji marszu ku nieprzyjacielowi starł się tu z dwoma korpusami rosyjskimi. Śmiałe natarcie części niemieckiej 2DP doprowadziło do rozbicia 27DP rosyjskiej.
Gen. von. Prittwitz zdecydował się na stoczenie bitwy z 1 Armię rosyjską. 20 sierpnia doszło do zaciekłych walk w rejonie Gombina, w wyniku których obydwie strony poniosły znaczne straty. Ponieważ w tym samym czasie od wschodu do Prus wkraczała 2 Armia rosyjska, Niemcy zdecydowali się na odwrót. Dowódca 8 Armii niemieckiej powołując się na decyzje von Maltkego zamierzał wycofać się za linię Wisły. Ta zbyt defetystyczna ocena sytuacji i związane z nią działania nie były po myśli Naczelnego Dowództwa, które 23 sierpnia dokonało zmiany na stanowisku dowódcy 8 Armii - nowym jej dowódcą został gen. von Hindenburg. Oprócz tego, na skutek szerzącej się paniki wśród junkrów pruskich i pierwszych niepowodzeń wojsk austro-węgierskich, Sztab Generalny zdecydował się przerzucić z Zachodu do Prus Wschodnich dwa korpusy armijne, dywizję landwehry i jedna dywizję kawalerii.
Komentarze obsługiwane przez CComment